O'zbek tiliga hurmat shumi?

Yangilangan PFL amalga oshirayotgan bir qator ishlarni olqishlamasdan ilojimiz yo'q. CHunki aynan PFL say-harakatlari bilan joylardagi stadionlarda tamirlash ishlari olib borildi, o'rindiqlar yangilandi, oilaviy sektorlar tashkil qilindi, stadion yoritgichlari talab darajasiga keltirildi. Qolaversa, stadionga kirish hududlarida fast-fud bilan savdo qiladigan shahobchalar, klub atributikalari sotiladigan do'konlar ishga tushirildi. Bularning hammasi muxlislar uchun qilinmoqda va buning uchun PFLga, shuningdek klublarga minnatdorchilik bildirsa arziydi. 

Lekin guruch kurmaksiz bo'lmaydi deganlaridek, xatolar ham uchrab turibdi. Bunday xatolarga bazan ko'z yumyapmiz, bazan jiddiy tanqid qilyapmiz. Bu tabiiy hol. Zero ish bor joyda xato bo'ladi. Lekin oxirgi paytlarda ayniqsa Superliga tur uchrashuvlari qaydnomasini to'ldirishda yo'l qo'yilayotgan imloviy xatolarni ko'rib, bir jahlingiz chiqadi, bir kulgingiz keladi. Endi xato deganda ham nihoyatda qo'pol xatolar. Nahotki, shuni to'ldirgan odam o'zbek tilini o'qimagan bo'lsa deb yuborasiz. 

Avvalgi yillari uchrashuv protokolini har ikkala jamoa murabbiylari to'ldirardi. To'g'ri, ruchkada yozilardi, lekin xatolarga ko'p duch kelmasdik. Ammo bu yildan SUPERliga nomiga muvofiq o'yin qaydnomasini to'ldirish komissarlarga yuklatildi. Aslida bu to'g'ri yo'l. CHunki Osiyo chempionlar ligasida ham protokolni komissar to'ldiradi. Lekin farqi shuki, ingliz tilida yozilgan qaydnomani o'qib deyarli xatoga duch kelmaysiz. 

Ammo bizdagi protokolni qo'lga olib hayron qolasiz: na o'zbek, na rus tilida. Boshi o'zbek tilida boshlanib, keyin ruscha davom etadi. Bazan ikkala tilning aralashmasiga guvoh bo'lasiz. Axir uchrashuv protokoli rasmiy hujjat, to'g'rimi? Qolaversa OAV vakillariga taqdim etiladigan qog'oz. SHunday ekan, bexato to'ldirishga harakat qilish kerak emasmi? Keling, shu o'rinda qaydnomalarda ketgan bazi qo'pol xatolarni keltirib o'tsak. 

Masalan, Superliganing 17-tur doirasidagi "Navbahor" - "So'g'diyona" bahsi uchun to'ldirilgan rasmiy protokolni olaylik. Xatoga yo'l qo'yish boshidan boshlangan. Jamoalar nomi yozilayotganda "Navbaxor" deyilgan, aslida "Navbahor" yoziladi. SHu o'rinda aytib o'tish darkor, ona tilimizda "x" bilan "h"ni farqlashda ko'pchilik adashadi. Buni farqlashning eng oson yo'li ko'p kitob o'qish, chunki so'zlar qayta-qayta o'qilgandagina qanday yozilishi esda qoladi. 

Boshqa xatolarga to'xtalamiz. Bosh hakam Ro'ziev Xasan (aslida Hasan), Zahiradagi hakam (aslida Zaxiradagi), Muxtarov Jasur (aslida Muxtorov), Raxmatullaev Jaxongir (aslida Rahmatullaev Jahongir). Bu uchrashuv rasmiylari bilan bog'liq imloviy xatolar. Hartugul hakamlar toifasi o'zbek tilida yozilgan, bu esa kishini quvontiradi. 

Jamolar kiyim rangi degan joyida "Navbahor"niki kizil (aslida qizil), "So'g'diyona"niki Ok kora (aslida oq-qora) yozilgan. Mayli, protokolni to'ldirgan shaxs kompyuterida o'zbekcha shrift yo'qdir, lekin o'rnatib olsa bo'ladi-ku. Endi futbolchilarga o'tamiz. Xatolar shunchalik ko'pki, bazi maydalariga indamay ko'z yumasiz. .Eng jiddiylari Gafurov Mirzoxid (aslida G'ofurov Mirzohid). SHu o'rinda o'ylanib qolasan, balki komissar futbolchilar ism-familiyasini rus tilida yozmoqchi bo'lgandir. Agar shunday bo'lsa, unda nimaga hakamlar toifasi o'zbek tilida yozilgan? Xullas bir qarorga kelishimiz kerak, yo to'liq o'zbek tilida yozilsin yoki rus tilida. 

Davom etamiz, Mexmanov Jaxongir (aslida Mehmonov Jahongir). Nomanov Ayubxon (aslida No'monov), "So'g'diyona" futbolchilarida ham xatolar bir talay. Orifov Elyor (aslida Elyor), Xasanov SHoxjaxon (aslida Hasanov SHohjahon), Toshpulatovda "o'" yo'q, lekin To'xtasinovda bor. Juda g'alati. Bular-ku mayli, lekin "Navbahor" bosh murabbiyi Ilhom Mo'minjonov Ilhom Mullajonov deb yozilganiga nima deysiz. Yoki Ilhom aka familiyasini o'zgartirdi-yu, biz bexabar qoldikmi? 

14-turdagi "Qo'qon-1912" - "Metallurg" uchrashuvi protokolini to'ldirgan kishi xatolarni yanada g'ij-g'ij qilib tashlagan. Xususan hakamlar toifasi to'liq rus tilida yozilgan. Endi "x" bilan "h"ni aytmasayam bo'ladi. Hojiboy Tojiboev aytganidek, G'iyosjon Giyosjon bo'lib qolgan. "Metallurg" futbolchisi boshida To'raev Akbar deb yozilgan, keyinroq "Akbar"ning ustidan ruchka bilan chizib Zafarga o'zgartirib qo'ygan. Eng dahshati, "Qo'qon-1912" bosh murabbiyi No'mon Hasanov "Numon Xasnov" bo'lib qolgan. 

"Qo'qon-1912" - AGMK bahsi uchun to'ldirilgan rasmiy qaydnomada ham shu ahvol. Bu erda ham No'mon Hasanov "Xasnov" yozilgan. (SHablon hammada bir xilmi deyman). Hakamlar toifasi yana ruscha ketgan. Futbolchilar, murabbiylar ism-familiyasi to'liq rus tilida berilgan. "Qizilqum" - "Paxtakor" uchrashuvi protokoli ham xatolardan holi emas. Masalan, jamoalarning kiyim rangi degan joyda "Qizilqum" oq, "Paxtakor" sariq yozilgan. Lekin o'yinga oid fotosuratlarga qarasangiz, "Qizilqum"ning to'liq ko'k, "Paxtakor"ning esa to'liq oq rangli liboslarda to'p tepganini ko'rasiz. Yoki PFL komissari umuman boshqa o'yinni ko'rdimi? Imloviy xatolarni-ku mayli aytmay qo'ya qolamiz. 

Xullas, bu kabi xatolar har bir qaydnomada uchraydi. Mavsum boshidan beri shu ahvol. Avvalo PFL hujjatni qaysi tilda to'ldirishni bilolmay halak. Modomiki davlat tili o'zbek tili ekan, o'rgansin komissarlar o'z ona tilimizda yozishni. OFK komissari bo'lish uchun ingliz tilini bilish majburiyati bo'lganidek, bizda ham ona tilini bilish majburiyatini yuklagan joiz emasmi? 

Aslida-ku, imloviy va o'ta qo'pol xatolar bilan yozish faqat futbolda emas, balki ko'p joylarda rosa avj olgan. Hatto notarius va boshqa tashkilotlarda ham oddiy so'zni yoza olmaydiganlar qog'oz to'ldirish bilan mashg'ul. Natijada ko'p hujjatlarda xato ketib qolishi oqibatida odamlar yana sarson yuradi. Axir bir chiroyli tilimiz bor, shundan chiroyli foydalangan maqul emasmi? Ehtimol bu siyqasi chiqqan mavzudir, lekin ona tiliga befarq bo'lmagan har qanday kishining bu kabi xatolarni ko'rib g'ashi kelishini unutmaylik.

X.Xoliqov.