FIFA клубларни қўллаб-қувватлаш дастурини эълон қилди. Суперлига клублари қанча пул ишлаб олади?

Хабарингиз бор, FIFA стартига бир йилдан камроқ вақт қолган Жаҳон чемпионати 2026 мусобақасига тайёргарлик олиб бормоқда. Яқинда ташкилот, FIFA Club Benefits Programme яъни клубларни қўллаб-қувватлаш дастурининг янги тафсилотларини эълон қилди.

2023 йил март ойида FIFA ва ECA ўртасида имзоланган янгиланган меморандумга кўра, 2026-йилги Жаҳон чемпионати учун футболчи тақдим этадиган клублар жами 355 миллион АҚШ доллари миқдоридаги маблағ билан рағбатлантирилади.

Хабарда эълон қилинишича, клубларга йўналтириладиган маблағ 355 миллион АҚШ долларига тенг. ЖЧ-2022 мусобақаси билан солиштирганда умумий жамғарма 70%га кўпайган. Шунингдек, FIFA ўз тарихида илк бор саралаш мусобақасида ҳам иштирок этган футболчилар учун клубларни рағбатлантиради. Яъни ўз футболчисини ЖЧ саралаш баҳсларида иштирок этиш учун қўйиб юборган клубларга ҳам пул тўланади, футболчи Жаҳон чемпионати иштирок этмаслигидан қатъи назар.

Илк бор CBP(Club Benefits Programme) маблағларини тақсимлаш тамойиллари шундай ўзгартирилдики, футболчини ЖЧ-2026 саралаш баҳсларига ёки мусобақанинг ўзига юборган ҳар бир клуб "бирдамлик жамғармаси"дан улуш олади. Яъни, клуб ўз футболчиси жаҳон чемпионатининг ўзида иштирок этиш-этмаслигидан қатъи назар, футболчини саралаш босқичидаги учрашувларга юборгани учун ҳам мукофотланади. ЖЧ-2026 саралаш мусобақасидаги барча ўйинлар мусобақанинг финал босқичи жами 1009та ўйиндан иборат бўлади. ЖЧ-2026 саралаш мусобақасида эса ҳозирги кунга қадар 6250 нафар футболчи иштирок этди. Барча минтақаларда саралаш босқичига якунига қадар ушбу яна кўпайиши мумкин. Бироқ CBP(Club Benefits Programme) маблағларини тақсимлаш модели, шу жумладан клубларни рўйхатга олиш ва уларнинг аризаларини топшириш жараёни ҳақидаги батафсил маълумотлар кейинроқ тақдим этилади.

Мисол учун, ЖЧ-2022 учун амалга оширилган CBPнинг тўртинчи нашри ФИФА аъзоси бўлган 51та футбол ташкилотининг 440та клубига 209 миллион АҚШ доллари миқдоридаги маблағни тақсимлаб берган эди.

Қатардаги бўлиб ўтган Мундиалдаги CBP дастурининг асосий рақамларига назар ташлаймиз:

Умумий жамғарма - 209 миллион доллар.

Умумий футболчилар сони - 837та.

Клублар сони - 440та.

Ташкилотлар сони - 51та.

Бир футболчи учун "тахминий кунлик тўлов" - 10950 доллар (бир футболчи ЖЧга тайёргарлик кўриш жараёни ва мусобақани ўтказган ҳар бир куни учун ўртача тўланган маблағ)

Суперлига клублари қанча ишлаб топади?

Энди эса Суперлига клублари ўз футболчилари орқали қанча маблағ ишлаб олиши мумкинлиги ҳақида ўйлаб кўрсак. ЖЧ-2022 мусобақасида ҳар бир футболчи тўлов сўнгги икки йил давомида ўйнаган клуб ёки клубларга бўлиб берилган. ЖЧ-2026да эса сўнгги 1.5 йиллик муддат деб тахмин қилинмоқда. Масалан, бир футболчи ЖЧ финал мусобақасига қадар сўнгги 1.5 йил давомида бир клубда ўйнаган бўлса, ўша клуб футболчи учун тўлаб бериладиган рағбатлантиришнинг 100% эга бўлади. Мисол учун, ЖЧ-2026 саралаш учинчи босқичида энг кўп майдонга тушган футболчи Ҳожиакбар Алижонов сўнгги 1.5 йил давомида "Пахтакор" сафида ўйнаб келмоқда. Демак, FIFA "Пахтакор"га Алижонов ЖЧ саралашидаги иштироки ва кейинги йил ёзда бўлиб ўтадиган мусобақадаги иштироки учун(агар Алижонов мусобақада иштирок этса) тўлаб берадиган пулнинг 100%га эга бўлади.

Яна бир мисол Рустам Ашурматов ёзда "Рубин"дан Теҳроннинг "Истиқлол" клубига кўчиб ўтди. Бундай ҳолатда, Ашурматов ЖЧ саралашидаги иштироки ва ЖЧ финал мусобақасидаги иштироки(агар футболчи ЖЧга иштирок этса) учун бериладиган пул миқдорининг 33% "Рубин"га ўтказилади. Сабаби Ашурматов сўнгги 1.5 йилнинг учдан бир қисми давомида "Рубин" шарафини ҳимояга қилган. Қолган 66% эса "Истиқлол" клубига тўлаб берилади.

Ҳар бир клуб аниқ қанча пул ишлаб топишини эса ҳозир тахмин қилиб бўлмайди, сабаби FIFA CBP дастурининг тўлиқ тақсимлаш моделини эълон қилгани йўқ. Бироқ ЖЧ-2022 рақамлари мисолида тахминий ҳисоб-китоб қилишимиз мумкин. Қатардаги мусобақада гуруҳ босқичида иштирок этган терма жамоанинг ҳар бир футболчиси учун ўртача 180 минг АҚШ доллари миқдорида пул тўлаб берилган. Финалга қадар етиб борган Аргентина ва Франция терма жамоаларининг ҳар бир футболчиси учун 390 минг АҚШ доллари тўлаб берилган. Бироқ бу сафарги мундиал иштирокчилари сони 48та етказилган.

Мусобақа бошланишидан олдинги тайёргарлик даври неча кунни ташкил этади?

ФИФА Жаҳон чемпионати учун "расмий мусобақа бошланишидан олдинги тайёргарлик даври" одатда 7 кунни ташкил қилади. Бу давр: ФИФА бу товон пулига тайёргарлик даврида ўйинчилар терма жамоа билан бирга бўлган вақтни ҳам инобатга олади. Масалан, 2022 йилги Жаҳон чемпионати учун клубларга тўловлар расмий мусобақа бошланишидан 7 кун олдин бошланган, яъни ўйинчилар терма жамоа билан йиғилган кундан эътиборан ҳисобланади.

Ўзбекистон терма жамоасининг бир футболчиси учун ФИФА унинг клубига тахминан қанча пул тўлайди?  
- Тайёргарлик даври 7 кун (терма жамоалар мусобақа бошланишидан 2 ҳафта олдин йиғилади, лекин товон пули кунлари кўпинча 7 кундан ҳисобланади).

- Гуруҳ босқичида иштирок этган жамоа одатда 3 та ўйин ўтказади, бу тахминан 10-12 кун давом этади (ўйинлар орасидаги дам олиш кунларини ҳисобга олганда).

- Агар жамоа гуруҳ босқичида учиб кетса, ўйинчи терма жамоа билан жами 17-19 кун (7 кун тайёргарлик + 10-12 кун гуруҳ босқичи) вақт ўтказади. Бунинг учун ўртача 18 кун деб оламиз.

Бир ўйинчи учун: 18 кун × 10,950 доллар/кун = 197,100 АҚШ доллари.
Шундай қилиб, агар терма жамоа 2026 йилги Жаҳон чемпионатида фақат гуруҳ босқичида иштирок этса, унинг бир футболчиси учун ФИФА ўйинчи клубига тахминан 197,000 АҚШ доллари тўлайди. Бу сумма Қатардаги ЖЧ рақамларига асосланган, ЖЧ-2026 дастурининг тақсимлаш модели ҳали эълон қилинмади.

"ECAда биз FIFA билан ҳамкорликда янги инновацион ФИФА CBP(Clubs Benefits Programme) ишлаб чиқилганидан қўллаб-қувватлаганимиздан мамнунмиз. Бу дастур дунё бўйлаб янада кўпроқ клубларнинг ўз ўйинчиларини миллий терма жамоаларга юбориши учун мукофотланишини таъминлайди ва ECAнинг ФИФА билан тузган ўзаро меморандуми клублар футболининг узлуксиз ривожланишини қандай қўллаб-қувватлаётганини аниқ кўрсатиб беради," - деди ECА раиси Носир Ал-Хелайфий.

"Дастурнинг такомиллаштирилган нашри бутун дунё бўйлаб кўплаб клублар ва уларнинг ўйинчиларининг саралаш ўйинларида ҳам, финал босқичида ҳам қўшган улкан ҳиссасини эътироф этади" - дея фикр билдирди FIFA президенти Жанни Инфантино янги дастур ҳақида.